چرا به یک اثر تراژدی میگویند و به دیگری کمدی؟
یا ترکیبی از هر دو که میشود «تراژیکمدی» یا «خوشسوگنامه» یا «مصیبتنامه مضحک» یا… اسامی و اصطلاحات دیگر که برای این ترکیب به کار برده میشود.
تراژدی چیست؟
«ارسطو» برای هر چیزی که مرتبط با ادبیات و هنر باشد، تعریفی دارد که در کتاب «فن شعر» او میشود پیدا کرد. ما بر اساس تعریف ارسطو از تراژدی سعی میکنیم به زبانی ساده، این سبک ادبی را با خصوصیات و تفاوتش با کمدی، که قطب مخالف تراژدی است، بیان کنیم.
تعریف تراژدی در فن شعر ارسطو: «تراژدی عبارت است از تقلید یک حادثهی جدی و کامل و دارای وسعت معین، با بیانی زیبا که زیبایی آن در تمام قسمتها به یک اندازه باشد، و دارای شکل نمایش باشد، نه داستان و حکایت، و با استفاده از وحشت و ترحم، عواطف مردم را پاک و منزه سازد.»
»»»»»»خرید کتاب متافیزیک تراژدی و …«««««««
تقلید از حادثه جدی و کامل و … : موضوع اصلی تراژدی، یا شخصیت اصلی تراژدی بر پایه اصل تاریخ یا حقیقت باشد. موضوعی که در تراژدی به آن میپردازند موضوعات و مفاهیم والاست. توجه به بحرانهای اصلی زندگی و احساسات انسانی و توجه به نیازهای روانی، روحی و روحانی انسان است.
وقتی ارسطو میگوید به زیبایی بیان شود و زیبایی در همهی قسمتها یکسان باشد، منظور به وحدت موضوع است. توجه به یک موضوع و دوری کردن از موضوعات فرعی.
تراژدی بیشتر در ادبیات نمایشی به کار برده میشود تا رمان و داستان. مخصوصا نمایشنامه و تئاتر که از قدیمیترین نوع نمایشی است.
پایان تراژدی غمناک، متأثرکننده است و همچنین با ترفند ایجاد ترحم و دلسوزی نسبت به شخصیت و سرنوشت او، می بایست آموزنده و متغییر کننده حال ببینده یا مخاطب اثر باشد. که به آن کاتارسیس گفته میشود.
کاتارسیس چیست؟
در اصل یک کلمهی یونانی است به معنی پاک و منزه کردن، تطهیر و تزکیه دادن. در زبان فارسی به «روان پالایی» ترجمه شدهاست.
این کلمه کمکم، به مرور زمان به رشتههای پزشکی و روانشناسی، مذهب و دین هم وارد شد.
اما کارتاسیس در تراژدی، همان نتیجهای است که انتظار میرود بعد از پایان تراژدی در مخاطب ایجاد شود.
از آنجایی که شخصیت تراژدی گرفتار بدبختی و تیرهروزی میشود، آن هم فقط به خاطر یک اشتباه جزئی و کوچک، مخاطب و ببینده این اثر، هم با شخصیت همذات پنداری میکند و ترس از گرفتار شدن به این وضع در او به وجود میآید، هم اینکه برای شخصیت دلسوزی میکند.
این ترکیب احساسات، ترکیب ترس و ترحم، باعث ایجاد کاتارسیس یا تزکیه نفس در مخاطب میشود.
کاتارسیس را بهم خوردن طبعهای بدن؛ بلغم، سودا، صفرا و خون هم تعریف کردهاند. که باعث میشود انسان دچار تصمیمات اشتباه شود و زندگی خود را به تراژدی تبدیل کند.
»»»»»» خرید کتاب زایش تراژدی اولین اثر فردریش نیچه«««««««
قهرمان و شخصیت اثر تراژیک چه ویژگیهایی دارد؟
به نظر ارسطو، قهرمان تراژدی نباید آدم خبیث و جنایتکاری باشد. چرا که ترحم برنمیانگیزد. برعکس ممکن است مستحق بلایی باشد که بر سرش میآید.
در اصل، موضوع تراژدی سقوط و هبوط است. زندگی ما انسانها که از بهشت رانده شدهایم، یک نوع تراژدی میتواند باشد، که با یک خطای کوچک از درجه والا، به پستترین موقعیت سقوط کردهایم. یک جور بیعدالتی در مجازات!
شخصیت تراژیک از خوشبختی، سعادت و خوشی فقط با یک اشتباه ساده به بدبختی و تیرهروزی دچار میشود. در این موقعیت، شخصیت مقابلش برای نشان دادن بدبختی بیشتر، باید ارتباط حسی و عاطفی یا خانوادگی با شخصیت اصلی داشته باشد، که موقعیت اشکبارتر شود.
گاهی میشود با یک تعریف ساده تراژدی را شناخت: «تراژدی نوعی بیعدالتی است که پایان غمانگیز و اسفبار دارد.»
*
*
*
»»»»»»خرید کتاب فلسفه تراژدی از افلاطون تا ژیژک «««««««
کمدی یا کمیک چیست؟
ژانر کمدی از معدود موضوعاتی است که ارسطو حوصلهاش نشده در موردش تعریفی ارائه بدهد.از آنجایی که کمدی، قطب مقابل تراژدی است پس از روی تعرف تراژدی میشود کمدی را دریافت.
»»»»»»خرید کتاب کمدی سیاه««««««
کمدی به یک اثر نمایشی یا غیرنمایشی گفته میشود که شخصیت یا شخصیتهای آن از مردم عادی و عامه هستند. قهرمان حماسه آفرین یا الهه یا خدایان باستانی اینجا جایی ندارند.
برای این شخصیتهای عامی، اتفاقات عام و رومزه میافتد که با حقیقتنمایی به شکلی مضحک و خندهدار آن را بیان میکنند.
کمدی پایان خوش دارد و یک اتفاق ابتکاری و غیرمنتظرهی خندهدار در آن میافتد.
»»»»»»خرید کتاب کاوشی بر ماهیت و سرشت کمدی««««««
همانطور که نتیجه تراژدی کاتارسیس است نتیجه کمدی هم دیونیسوس است.
دیونیسوس کیست؟
الههی شراب و باغهای انگور و زایش طبیعت است. الههی روح موسیقی و رقص و آواز!
در مورد دیونیسوس اینجا بخوانید
*
*
*
»»»»»»»خرید کتاب کمدی، تراژدی و دین اثر جان مورل««««««
تفاوت کمدی و تراژدی در چیست؟
از نظر موضوعی: تراژدی به مسائل مهم و بحرانهای اصلی زندگی انسانها میپردازد، اما کمدی به موضوعات پیش پا افتاده و روزمره.
از نظر شخصیت و قهرمان: تراژدی قهرمانِ حماسی و افسانهای دارد، ولی شخصیت کمدی فرد عامی و سطح پایین جامعه است.
از نظر هدف: تراژدی سعی دارد نصحیت کند، با دید تراژیک و جلب توجه به سرنوشت قهرمان و زندگی او ترحم مخاطب را بر میانگیزد و اشکش را در میآورد. تلاش می کند بازدارندهای باشد از خطا و اشتباه در زندگی!
کمدی سعی در انتقاد از رفتارهای خاص، روزمره و گاهی دین را دارد. موضوعات روزمره و رفتارها و هنجارها و مسائل را به مسخره و استهزا میگیرد. با هدف ایجاد تغییر در زندگی با روشی خندهدار و شیرین.
مثل خوراندن داروی تلخ همراه با شیرینی، که تلخی درمانکننده است، اما با شیرینی خورانده شده تا آزاردهندگی آن کم شود.
از نظر پایان بندی: تراژدی حتما پایان غمبار دارد و کمدی حتما پایان خوش.
مثل مرگ برای تراژدی، ازدواج و رسیدن به لذت و هدف برای کمدی.
»»»»»خرید نمایشنامه تراژدیک کوریولانوس اثر شکسپیر««««««
*
*
*
»»»»»» خرید کتاب تراژدی/کمدی پارس از اسماعیل فصیح«««««««
در زمانی که اکنون هستیم به آن صورت دوران گذشته، تراژدی و کمدی وجود ندارد. ممکن است هر اثری شمّهای از این دو ژانر را داشته باشند و یا ترکیبی ساخته باشند با سبک و ژانرهای دیگر.
مثل پیتزا، که از هر خوراکی یک مقدار اضافه میشود، هنرهای امروزی هم ترکیبی شدهاند.
پ.ن: امیدوارم این متن کوتاه مفید بوده باشد.
لطفا سوال یا نظری داشتید بنویسید. :))))
