برای آنکه بیاموزی خوب زندگی کنی، باید خوب مردن را بیاموزی! ( سقراط)
هیچ انسانی طعم حقیقی زندگی را نخواهد چشید مگر زمانی که مشتاق و آماده ی دست کشیدن از آن باشد. ( سنکا)
دکتر جولیوس، شخصیت اصلی رمان «درمان شوپنهاور» نوشته ی «اروین. د .یالوم» متوجه می‌شود که مبتلا به سرطان بدخیم پوست، ملانوم است، فقط یک سال دیگر زنده است. او که روان درمانگر است وقتی با مرگ رو در روی خودش مواجه می شود، برمی گردد عقب، به زندگی اش نگاه می کند، به ثمره ی زندگی اش و اینکه چقدر توانسته به دیگران کمک کند و موفق باشد. در حالی که پرونده های بیماران سابقش را ورق می زند به بزرگترین شکست حرفه ای اش برمی خورد. مردی که نتوانسته درمانش کند، هر چند تلاش زیادی برای درمانش کرده است. با این مرد تماس می گیرد و قرار ملاقات می گذارد. به امید اینکه از او بشنود درمانش دیر اثر کرده و حالا درمان شده است. اما این طور نیست.
شکست بزرگ جولیوس؛ مردی که وارد داستان می شود فیلیپ، نسخه ای از شوپنهاور؛ فیلسوف بزرگ است. فیلیپ می گوید: تو نتونستی درمانم کنی، اما شوپنهاور مرا درمان کرد. او به شدت تحث تاثیر شوپنهاور است و در مکالماتش نقل قول های زیادی از شوپنهاور استفاده می کند. طوری که انگار خودش توخالی و پوچ است و هیچ از خود ندارد. او تجسم شوپنهاوری که است در قرن نوزدهم می زیست. او مانند شوپنهاور تنها، متکبر، بدبین، مردم گریز، ناتوان در برقراری ارتباط انسانی است. او نمی تواند احساسش را بیان کند، با دیگران حرف بزند، حتی ارتباط ساده ی چشمی برقرار کند و به شدت رک و متکبر است.
جولیوس طبق قراردادی که با فیلیپ می بندد، او را وارد گروه درمانی‌اش می کند که با وقفه ی کوتاهی بعد از پریشانی شنیدن خبر نزدیک شدن مرگ خودش، دوباره به گروه برمی گردد، تا آخرین کار مهم زندگی اش را انجام دهد؛ درمان شوپنهاور! فیلیپ نسخه بدلی شوپنهاور، می خواهد روان درمانگر شود! نه برای کمک به دیگران. تنها هدفش تامین معاش است. برای همین از جولیوس می خواهد به عنوان سرپرست، تاییدش کند. اما جولیوس که می داند این فرد روان نژند نمی تواند درمانگر دیگران باشد، او را وادار می کند در گروه درمانی اش شرکت کند تا تاییدئه اش را دریافت کند.
در گروه درمانی هفتگی آنها انواع مشکلات شایع انسانی به بحث گذاشته می شود. هر یک از اعضا مشکلی دارد که می تواند مشکل خیلی از آدم های دیگر باشد. هر کدام از اعضا تیپ خاصی از جامعه هستند. از قسمت تحصیلکرده و روشنفکر جامعه که درصد زیادی از خوانندگان کتاب یالوم محسوب می شوند.
نویسنده این کتاب «اروین. د. یالوم» نویسنده ی کتاب های: وقتی نیچه گریست، مامان و معنی زندگی، مسئله اسپینوزا، رمان هایی فلسفی روانشناسی می نویسد. مسائل پیچیده فلسفی و روانشناسی را در قالب داستان و رمان با بیانی شیوا و روان و همه فهم به خورد دانشجوها و خواننده کتابهایش می دهد.
این کتاب، هم رمان سرگرم کننده است هم، آموزشی برای روان درمانگران، آموزش فلسفه شوپنهاور و ارتباطات انسانی است.
مسائلی مانند زن، سکس، شهوت انسانی، اخلاقیات، مذهب و… در این کتاب از دیدگاه شوپنهاور می خوانیم.
بخش هایی از توصیه های بدبینانه فلسفه شوپنهاور را بخوانیم:
«چیزی را که دشمنانتان نباید بداند به دوست تان نگویید.
همه روابط شخصی را هم چون راز خود بدانید و کاملا با دیگران، حتی با دوستان صمیمی بیگانه بمانید. با تغییر شرایط، بی ضررترین مسائلی که درباره ی ما بدانند، ممکن است نقطه ضعفمان به شمار آید.
راه ندادن عشق و نفرت به درون خویش، نیمی از خرد جهان است؛ نیم دیگرش چیزی نگفتن و به چیزی باور نداشتن است.
بی اعتمادی، مادر صحت و امنیت است.
فراموش کردن ویژگی های بد بشر، مانند آن است که پولی را که به زحمت به دست آمده، دور بریزیم. باید خود را از صمیمت ها و دوستی های ابلهانه حفظ کنیم.
تنها راه برتری در روابط انسانی آن است که بگذارید شما را مستقل از خودشان ببینند.
بی اعتنایی راه کسب احترام است.
اگر واقعا کسی را بلند مرتبه می دانیم ، باید این موضوع را هم چون جنایتی از او پنهان داریم.
بهتر است بگذاریم مردم آنچه هستند، باشند تا آنکه آنان را به آنچه نیستند بشناسیم.
هرگز نباید خشم و نفرتمان را جز در کردارمان آشکار کنیم…فقط حیوانات خونسرد زهردار هستند. »
*
نویسنده، در لابه لای بخش های مربوط به داستانِ گروه درمانی، زندگی شوپنهاور را به صورت کوتاه و مختصر گنجانده است تا بیشتر از زندگی شوپنهاور بدانیم و در مورد فلسفه ی بدبینانه اش نسبت به زندگی، درک بهتری به دست آوریم.
این رمان از لحاظ ادبی درجه ای والا ندارد، کششی که لازمه هر رمانی است را داراست . ولی از لحاظ فلسفی و روانشناسی نمره بالایی می گیرد.
وقتی این کتاب را تمام می کنید دیگر آدمی نیستید که قبلا بوده اید. چیز جدیدی در درونتان می شکفد. چیزی که حس بهتری نسبت به زندگی به شما هدیه می کند.
بعد از خواندن این کتاب آدم مهربانتری خواهید شد، چون یادتان می اندازد که مرگ، نشسته است پشت در. این مرگ رودر رو تکانه ای است برای بهتر زیستن و مهربانتر بودن.
بخش کوتاهی از رمان درمان شوپنهاور نوشته اروین د یالوم صفحه 309:
« «از اون ساعتایی که با هم گذرونیدم، یه چیزی رو فراموش نمی کنم. یادم می یاد از رمانی می گفتی که در اون، یه نفر به دنبال خردمندیه که به اون می گه هر راه چاره، تو را از سایر راه ها محروم می سازد و اینکه در برابر هر آری، بادی نه ای باشد.»
پم به میان صحبت دوید : «هی، این کتاب رو می شناسم: گرندل اثر جان گاردنر. این گرندل دیو بود که به دنبال خردمند می گشت.»
جولیون گفت:« عجب درهم تنیدگی هایی اینجا هست. پم بود که اولین بار این رمان رو به من معرفی کرد. همون وقتا چند ماهی او را هم می دیدم. پس ربه کا اگه این عبارت کمکت کرده، باید از پم تشکر کنی.»
ربه کا لبخند فراخ تشکرآمیزی به پم حواله کرد.« تو غری مستقیم درمانم کردی. یه برگه ی یادداشت به آینه م چسبوندم و روش نوشتم هر راه چاره، تو را از سایر راه ها محروم می سازد. این جمله، وقفه و ناتوانی من رو در بله گفتن به جک در حالی که معتقد بودم مرد مناسب منه، توضیح می داد.»
و بعد خطاب به جولیوس:« یادم میاد می گفتی برای اینکه بتونم با متانت و وقار پیر بشم، باید محدود کردن فرصت هام رو بپذیرم.»
فیلیپ به میان صحبت دوید: « خیلی پیش از گاردنر، هایدگر…»
به سوی تونی برگشت«فیلسوف برجسته ی آلمانی در نیمه ی اول قرن پیش…»
پم حرفش را قطع کرد «که نازی برجسته ای هم بود.»
فیلیپ اظهار نظر پم را نادیده گرفت«هایدگر از رویارویی با محدود کردن فرصت ها حرف زده. در واقع، این مسئله رو به ترس از مرگ ربط داده. گفته مرگ ناممکن شدن هر امکان دیگه ست.»
جولیوس تکرار کرد: «اندیشه ی قدرتمندیه: مرگ ناممکن شدن هر امکان دیگه ست. من هم باید اینو به آینه ام بچسبونم. ممنون،فیلیپ. »…
*
در پایان کتاب من قسمت کوتاهی از زبان نویسنده خواهید خواند که روند شکل گیری و هدف از نوشتن این رمان را برای خواننده بیان می کند.
این کتابی است که هر کسی باید آن را بخواند و بعضی ها باید دوبار بخوانند؛ یکی مثل من! 🙂
پ.ن: عنوان یادداشت، نقل به مضمون سخنی از زرتشت
پ.ن2: کپی با ذکر منبع مجاز است.
